Pierwsze wzmianki o Gniewie w źródłach pisanych pochodzą z 1. poł. XIII w. Jeden z dokumentów określa tę okolicę nazwą Wansca (Wońsk), ale równorzędnie istniała nazwa Gymeu (ordinis terram Gymeu cum tota Wansca – 1229 r.). W ręce Krzyżaków miasto trafiło w 1276, którzy z uwagi na strategiczne położenie zdecydowali o budowie zamku. Później miasto kilkakrotnie przechodziło z rąk do rąk, by w połowie XV wieku w wyniku pokoju toruńskiego aż do I rozbioru Polski być w obrębie ziem polskich.